مهارتهای کارکردهای اجرایی و اهمیت توسعه آنها در کودکان

کارکردهای اجرایی فرآیندهایی در مغز است که به ما در عملکردمان کمک می‌ کنند. کارکردهای اجرایی به اجرای انواع مهارت‌ ها کمک می ‌کند. این ها ۱۰ مورد برتر از مهارت‌ های مرتبط با کارکردهای اجرایی هستند:

• توجه و دقت
• تکمیل یک کار از ابتدا تا انتها
• خود انگیزشی
• خودکنترلی، کنترل ضربه و مهار (توانایی کنترل اقدامات و رفتارهای شخصی)
• سازماندهی و تصمیم گیری
• مدیریت زمان برای اتمام به موقع کارها
• انعطاف پذیری ذهنی
• خودارزیابی دقیق (قادر به ارزیابی دقیق توانایی ها و دستاوردهای خود باشد)
• حافظه و یادآوری (توانایی نگهداری اطلاعات و بازیابی آن در صورت لزوم)
• شروع کار (توانایی شیرجه زدن در یک پروژه و شروع کار)

افرادی که مهارت‌های کارکردهای اجرایی کمی دارند، معاشرت اجتماعی سخت تری خواهند داشت، سخت ترکارها را به اتمام می‌ رسانند و انگیزه ‌های اصلی خود را نیز سخت تر کنترل می‌ کنند. انواع مختلفی از مشکلات و حتی اختلالات قابل تشخیص در ارتباط با اختلال کارکردهای اجرایی وجود دارد.

زمانی که مهارت های کارکردهای اجرایی کودک به اندازه کافی توسعه نیافته باشد، او بدون فکر کردن در مورد عواقب کارش واکنش نشان می دهد. مرکز رشد کودکان در دانشگاه هاروارد نقش کارکردهای اجرایی را به شرح زیر توضیح می دهد:

"کارکردهای اجرایی و مهارت های خود تنظیمی فرآیندهای ذهنی هستند که به ما امکان می دهند برنامه ریزی کنیم، توجه مان را متمرکز کنیم، دستورالعمل ها را به خاطر بسپاریم و چندین کار را با موفقیت انجام دهیم. درست همانطور که یک سیستم کنترل ترافیک هوایی در یک فرودگاه شلوغ با اطمینان ورود و خروج بسیاری از هواپیماها در چندین باند را مدیریت می کند، مغز به این مهارت نیاز دارد تا فیلترهای حواس پرتی، اولویت بندی کارها، تنظیم و دستیابی به اهداف را انجام دهد."

ما با مهارت های کارکردهای اجرایی زاده نمی شویم بلکه در طول زندگی آن ها را توسعه می دهیم. روش های خوبی که والدین می توانند در زمینه توسعه این مهارت ها به کار گیرند می تواند مفید و ثمربخش باشد. از آنجایی که مزایای یادگیری این مهارت ها می تواند برای یک عمر دوام داشته باشد، این روش ها می توانند بسیار مهم باشند. این مهارت ها مهارت هایی هستند که در اوایل زندگی شروع به یادگیری و توسعه آنها می کنیم و می توانیم در کودکی و بزرگسالی نیز به توسعه آنها ادامه دهیم.

این ساختمان بر فراز مهارت، رویکرد تکیه گاه سازی یا داربست (Scaffolding) نامیده می شود. هیچوقت برای توسعه مهارت های کارکردهای اجرایی دیر نیست، اما هر چه زودتر فرد بتواند به این مهارت ها دست یابد، او می تواند پیشرفت های بیشتری در زندگی داشته باشد و زندگی اش را بهتر اداره کند.

اهمیت مهارت های کارکردهای اجرایی

مهارت های کارکردهای اجرایی ما را در هر زمینه ای از زندگی تحت تأثیر قرار می دهد. در قسمت زیر به چند مثال در این مورد می پردازیم:

سلامت

اگر یک نوجوان از مهارت‌ های کنترل عاطفی خوبی برخوردار نباشد، ممکن است به احتمال بیشتری تسلیم فشار همسالانش شود. عدم کنترل خود می‌ تواند بر تصمیم‌ گیری های او تاثیر بگذارد و منجر به اعتیاد به مواد مخدر، مصرف الکل و یا اعتیاد به پورنوگرافی شود. مهارت کارکردهای اجرایی به صورت خودکار می تواند بر انتخاب‌های غذایی ما نیز تاثیر بگذارد. اگر ما کنترلی در زمینه انتخاب های غذایی مان نداشته باشیم، احتمال بیشتری وجود دارد که انتخاب ‌های غذایی ضعیفی داشته باشیم.

موفقیت آکادمیک

حافظه یکی از زمینه‌ های اصلی کارکردهای اجرایی است. اگر فردی مهارت های حافظه و یادآوری خوبی نداشته باشد، به احتمال زیاد در مدرسه نیز عملکردی ضعیف خواهد داشت. درس خواندن و مطالعه دروس برای موفقیت در امتحانات، یادگیری چگونگی حفظ کردن مطالب و به یاد آوردن اطلاعات برای موفقیت در مدرسه ضروری است. مهارت ‌های برنامه‌ ریزی و مهارت ‌های مدیریت وظیفه (یعنی تکمیل تکالیف) نیز مهارت هایی ضروری برای موفقیت تحصیلی هستند.

موفقیت شغلی

اگر شخصی در زمینه برنامه ریزی و اجرای وظایف شغلی، مهارت های عملکردی ضعیفی داشته باشد، موفقیت های شغلی محدودی خواهد داشت. زمانی که یک پروژه کاری تعیین می‌ شود، فردی که مهارت‌ های برنامه‌ ریزی ضعیف دارد تا آخرین دقیقه برای معرفی برنامه خود منتظر می ماند. مدیریت زمان و مهارت ‌های برنامه ‌ریزی ضعیف می‌ تواند منجر به شکست ‌های کاری شود.

روابط اجتماعی

زمانی که یک کودک مهارت‌ های کارکردهای اجرایی خوبی مانند خودکنترلی را نداشته باشد، ممکن است قادر به درک احساسات دیگران نباشد. این کودک زمانی که در بازی شکست بخورد به شدت ناراحت خواهد شد و حتی ممکن است شروع به گریه کند. این رفتارهای نادرست به همینجا ختم نمی شود، این کودک ممکن است در برخی از شرایط مانند زمانی که اسباب بازی اش را از کودک دیگر بخواهد شروع به زدن یا گاز گرفتن کودک دیگر کند. توانایی این کودک در کنترل رفتارهایش بسیار مشکل خواهد بود چرا که مهارت های کارکرد اجرایی ضعیفی دارد.

روابط عاشقانه

به عنوان مثال مردی که نمی داند چطور به رابطه عاشقانه جسمی برسد، کسی است که در کنترل انگیزش ها ناموفق است. ممکن است این فرد فرق کارهای درست از اشتباه را بداند اما نحوه کنترل خود در این موارد را بلد نباشد. این مساله به وضوح می ‌تواند منجر به مشکلات بزرگ در هر رابطه عاشقانه شود. این فرد باید مهارت های خود کنترلی را یاد بگیرد و اگیزه های خود را به درستی هدایت کند تا بتواند در وضعیت های حساس تصمیمات خوبی بگیرد.

منبع: توسعه مهارت های کارکردهای اجرایی